Oorlogsgeweld in Tilburg
31 juli 1942 – 1.30 uur
Slachtoffer:
Dina van de Lisdonk (1918-1942)
(Goverdina Maria Catharina)
Tweede Wereldoorlog 1940-1945
De Tweede Wereldoorlog begon op 1 september 1939. Toen vielen de Duitsers en de Sovjet-Unie (Rusland) Polen binnen. Engeland en Frankrijk, de twee belangrijkste landen in Europa uit die tijd, verklaarden de oorlog aan Duitsland.
Nederland wilde net zoals in de Eerste Wereldoorlog neutraal blijven. Desondanks werd ons land toch op 10 mei 1940 om 03.55 uur door de Duitsers aangevallen. Dat was het door Hitler persoonlijk bepaalde tijdstip.
Op dezelfde dag om 16.08 uur meldt de uitkijkpost van de Luchtbeschermingsdienst bominslagen in de richting van het station en de Gasthuisstraat. De oorlog is dan ook definitief voor Tilburg begonnen. Uit onderzoek is gebleken dat de bommen uit de Duitse vliegtuigen zijn neergekomen nabij het station en in de Noordstraat, waar een bom tussen mensen viel, die op straat waren. Op die eerste dag zijn in Tilburg veertien mensen gedood.
De bevrijding voor Tilburg kwam op 27 oktober 1944, de viering van de geboortedag van Peerke Donders.
Voor Nederland aanvaardde Veldmaarschalk Montgomery, op 4 mei 1945, in zijn hoofdkwartier op de Lüneburgerheide de overgave van de Duitse troepen in Noord-West Europa. De capitulatie ging op 5 mei 1945 ’s-morgens om 8.00 uur in.
Ter extra vermelding, in Tilburg is in de nacht van 30 op 31 juli 1942 een familielid slachtoffer geworden van geallieerde bommen. De bommen vielen in de St. Josephstraat ter hoogte van de Hooghvensestraat. Daarbij werden vier huizen totaal verwoest, terwijl vijf woningen ernstig werden beschadigd. Goverdina Maria Catharina (Dina) van de Lisdonk dv Martinus Cornelius (Tinus) van de Lisdonk en Johanna Donkers overleed op 2 augustus 1942 in het (oude) St.Elisabeth ziekenhuis van Tilburg gesterkt door de Heilige Sacramenten. Zij werd slechts 23 jaar jong. Bronnen: https://www.regionaalarchieftilburg.nl/wiki/Lisdonk Goverdina Maria C. van de, Regionaal Archief Tilburg > Gevallenen in en uit Tilburg
Bommen in de St. Josephstraat
Het is de nacht van 30 op 31 juli 1942. De tweede wereldoorlog is nog steeds gaande. Het is rustig in de straten van Tilburg, totdat er om 1.27 uur een bommenafwerpend vliegtuig, van de Engelse geallieerden, de post Paleis-Raadhuis nadert. Een minuut later volgt een waarneming door de post Korvel. Doelwit is blijkbaar de St.Josephstraat, want om 1.30 uur volgen daar enorme explosies. De eerste bom vernielt het huis St.Josephstraat 26, op de hoek van de Hoogvenschestraat. Ook de panden no. 22 en 24 moeten er aan geloven. De bommen twee en drie doen hier hun gruwelijke werk. Een passage uit het rapport over de bomaanslag luidt alsvolgt:
“13.50 Meter Oostelijk van de derde bom, is de vierde neergekomen, als voltreffer in pand St. Josephstraat 29. Deze vernielde de panden St. Josephstraat 27, 29 en 31 geheel en beschadigde 33 en 35 ernstig. De bom is door dak en zolderbalklaag heengevlogen en kwam in den beganen grond tot ontploffing, waar zij een trechter sloeg“.
Twee bewoners vonden hierbij de dood, waarbij aangetekend moet worden dat Adriaan Donkers, oud 58 jaren, vrijwel meteen overleden moet zijn. In een beschrijving over de slachtoffers wordt het volgende vermeld:
“… het zeer verminkte lijk van een man, dat op straat lag en per ziekenauto naar het ziekenhuis is vervoerd. Dit was het lijk van den 58-jarigen, ongehuwde, Donkers, getroffen in en weggeslingerd uit het pand dat de voltreffer kreeg: St. Josephstraat no. 29”.
Ook waren er twee zwaargewonden zussen te betreuren. Hierover vermeld bovengenoemd rapport het volgende:
“Zwaar gewonden: Juffr. G. v.d. Lisdonk oud 23 jaar, met een fractuur van het linker bovenbeen; een gecompliceerde fractuur van de linker elleboog. Algemeene toestand slecht. Deze patiënte is per ziekenauto naar het ziekenhuis vervoerd en aldaar op 2 Augustus overleden. Getroffen in pand no. 29. Meisje C. van de Lisdonk, oud pl.m. 16 jaar met scherfwonden in het onderlijf. Ook deze patiënte is per ziekenauto naar het ziekenhuis vervoerd. Getroffen in pand no. 29.”
Het processverbaal dat opgemaakt is vermeldt ook nog het volgende:
Ondergeteekende: Verschuuren H.J.A.M. Hoofd Luchtbeschermingsdienst der Gemeente Tilburg verklaart hiermede het navolgende: In afwijking van de telefonische melding van 7.30 uur zijn om 1.30 uur niet een drietal, doch een viertal brisantbommen geëxplodeerd.
Twee dooden, te weten:
> Adriaan Donkers, geb. te Bladel en Netersel 9 Nov.1884 ongehuwd, laatst wonende St. Josephstraat 29 te Tilburg.
> Marinus v/d Wiel, geboren te Moergestel, 22 November 1912 gehuwd, laatst wonende St. Josephstraat 24 Tilburg.
> Zwaar gewond in het Ziekenhuis opgenomen twee meisjes van de Lisdonk een oud 16 jaar en een oud 23 jaar, eveneens getroffen in pand St. Josephstraat No. 29.
> Goverdina v/d Lisdonk, 23 jaar met zware verwonding aan hoofd, arm en been. (Overleden 2 augustus 1942 Tilburg)
> Catharina v/d. Lisdonk, 16 jaar met niet ernstige buikverwonding.
Oorlogs-slachtoffers
Goverdina Maria Catharina (Dina) van de Lisdonk (23 jaar), d.v. Martinus Cornelius (Tinus) van de Lisdonk X Johanna Donkers, was dienstbode en ongehuwd bij haar overlijden. Dina werd geboren op 4 oktober 1918 te Tilburg en woonde, tijdens het bombardement, op het adres St.Josephstraat 29.
Catharina Adriana Maria (Toos) van de Lisdonk (16 jaar), d.v. Martinus Cornelius (Tinus) van de Lisdonk X Johanna Donkers. Zij werd zwaargewond en was een zus van bovengenoemde Dina van de Lisdonk. Toos werd geboren op 24 juni 1926 te Tilburg en woonde ook, tijdens het bombardement, op het adres St.Josephstraat 29.
Adrianus (Adriaan) Donkers (58 jaar), z.v. Hubertus Donkers X Maria Vrijssen, was van beroep wolmaler en ongehuwd bij zijn overlijden. Hij werd geboren op 9 november 1884 te Bladel en woonde ook, tijdens het bombardement, op het adres St.Josephstraat 29. Adriaan was een oom van bovengenoemde zussen, Dina en Toos van de Lisdonk.
Marinus van de Wiel (29 jaar), z.v. Cornelis van de Wiel X Clasina van Kollenburg, was echtgenote van Antonia Petronella van Oekel. Hij werd geboren 22 november 1912 te Moergestel. Marinus werd in een later stadium dood gevonden in de puinresten van het pand St Josephstaat 24. Hij heeft geen relatie met de familie van de Lisdonk.
- Plaats: Tilburg
- Straat: St. Josephstraat, nabij Hooghvensestraat
- Wijk: Prinsenhoeven / Tivoli
- Omschrijving: De zichtbare huizen (links op de foto hierboven) zijn de panden St. Josephstraat 33 en 35 (beschadigd). Het pand van de familie van de Lisdonk (no. 29) moet hier rechts van gestaan hebben. Er was niets van over. Ook de panden (no. 27 & 31) zijn helemaal met de grond gelijk. (Bron & foto: Jan Truren – Tilburg)
- Extra info: Tweede Wereldoorlog. In de nacht van 30 op 31 juli 1942, om half twee, vielen vier Engelse bommen, waarvan er drie ontploften, op de St. Josephstraat nabij de Hoogvensestraat (nu Prinsenhoeven). Er vielen drie dodelijke slachtoffers en drie zwaargewonden. Vier huizen waren totaal verwoest, vijf andere woningen liepen ernstige schade op. Twee van de drie dodelijke slachtoffers woonden op het adres St. Josephstraat 29 (voor 1924 Hoevenseweg 20): Adriaan Donkers, geboren te Bladel op 9 november 1884 en overleden te Tilburg op 31 juli 1942, en Goverdina M.C. van de Lisdonk, geboren te Tilburg op 4 oktober 1918 en aldaar overleden op 2 augustus 1942. Het derde slachtoffer, Marinus van de Wiel, was een inwoner van Moergestel. Niet minder dan 15 gezinnen, met in totaal 64 personen moesten elders worden ondergebracht. (Bron: Regionaal Archief Tilburg)
Lezers-reactie
Bij toeval kwam ik op deze site terecht omdat ik naar foto`s aan het zoeken was van de St. Josephstraat in Tilburg tijdens de bombardementen, oorlog ’40 – ’45.
Zelf woonde ik op dat moment ook in de St. Josephstraat op nr. 7 en ik was ca 3 jaar oud.
Heel raar maar ik kan me nog herinneren dat heel mijn bedje vol glas lag, dat stond bij mijn ouders op de kamer. De ruiten waren eruit geknalt door die bom.
Ik weet dat er doden en gewonden gevallen waren bij de v.d Lisdonk`s, die werden opgehaald terwijl ik op mijn moeder haar arm in de deur stond, mijn moeder wou zien wat er allemaal gebeurd was, het was pikke donker, alleen de schijnwerpers van de helpers waren de enige lichtjes in de straat.
Horror… daarom is dit me denk ik bijgebleven ondanks ik zo jong was.
Groetjes Nelly Verrijt.
Bronverantwoording
Bronnen: Regionaal Archief Tilburg > BeeldOnline – Genealogische database – https://www.regionaalarchieftilburg.nl/wiki/Lisdonk Goverdina Maria C. van de, Regionaal Archief Tilburg > Gevallenen in en uit Tilburg. Nelly Verrijt (Tilburg)
Rat 30. Archief: Luchtbeschermingsdienst, 1936 – 1946, (LBD), inv. nr. 232 stukken betreffende de melding van luchtaanvallen en bominslagen 1940-1945, betreft 1942. Hieruit: Proces Verbaal betreffende telefonische meldingen aan den Heer Hoofdinspecteur voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen, ’s-Gravenhage, Heerengracht 23. doorgegeven te 3.41 uur, 7.30 uur, en 10 uur, betreffende bominslag op Vrijdagmorgen 31 Juli te 1.30 uur, van Hoofd van de Luchtbeschermingsdienst te Tilburg aan Hoofdinspecteur voor de Bescherming van de Bevolking tegen Luchtaanvallen, Heerengracht 23, ’s-Gravenhage. Passages uit Rapport Bominslag – St. Josephstraat d.d. 31 Juli 1942.
Copyright © 1990-2015 – Ad van de Lisdonk (Oostrum-Lb).
laatst bijgewerkt op 10 juni 2015
U bevindt zich op de homepage > https://www.familievandelisdonk.nl